Ψυχιατρική και ψυχοθεραπεία: δύο διαφορετικοί δρόμοι προς την ίδια ανθρώπινη ανάγκη

Σε μια εποχή όπου η τεχνητή νοημοσύνη, η πληροφορία και οι γρήγορες λύσεις πολλαπλασιάζονται, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται κατευθείαν σε έναν ψυχίατρο μόλις εμφανιστεί άγχος, δυσφορία ή εσωτερική πίεση. Είναι απόλυτα κατανοητό, όταν πονάμε, θέλουμε κάτι να αλλάξει άμεσα. Κι όμως, η διαφορά ανάμεσα στην ψυχιατρική και την ψυχοθεραπεία είναι βαθύτερη από μια απλή διάγνωση ή μια συνταγογράφηση, βρίσκεται στο τι ακριβώς χρειάζεται ο άνθρωπος για να ανακουφιστεί και να αλλάξει ουσιαστικά.

Η ψυχιατρική είναι ιατρική ειδικότητα που εστιάζει στη βιολογία και στη σταθεροποίηση συμπτωμάτων που είναι έντονα, παρατεταμένα ή επικίνδυνα. Είναι απαραίτητη  όταν η λειτουργικότητα έχει μειωθεί σοβαρά, όταν υπάρχει βαθιά κατάθλιψη, αυτοκτονικός ιδεασμός, ψυχωτικά συμπτώματα ή σημαντική απορρύθμιση. Σε αυτές τις συνθήκες, η φαρμακευτική αγωγή είναι σαν ένα στήριγμα που βοηθά το νευρικό σύστημα να αντέξει, όπως ένας νάρθηκας στηρίζει ένα τραυματισμένο πόδι μέχρι να μπορεί να περπατήσει ξανά. Υπάρχουν καταστάσεις όπου η ιατρική βοήθεια δεν είναι απλώς χρήσιμη, είναι σωτήρια.

Η ψυχοθεραπεία, αντίθετα, δεν ασχολείται τόσο με το σύμπτωμα όσο με το τί το γεννά. Δεν προσπαθεί απλώς να μειώσει  το άγχος ή τη θλίψη, αλλά να φωτίσει την ιστορία που κουβαλούν. Μέσα από μια σταθερή, ασφαλή σχέση, μας βοηθά να δούμε τα μοτίβα που επαναλαμβάνονται, τις ανάγκες που δεν ικανοποιήθηκαν, τις πληγές που δεν αναγνωρίστηκαν. Είναι ένας δρόμος πιο αργός αλλά βαθύς, που δεν υπόσχεται γρήγορη ανακούφιση, αλλά πραγματική αλλαγή. Είναι η διαδικασία που μεταμορφώνει, όχι απλώς ανακουφίζει.

Κάπου ανάμεσα σε αυτούς τους δύο κόσμους υπάρχει μια κοινή παγίδα, η ανάγκη για άμεση λύση. Σήμερα πολλοί άνθρωποι επιλέγουν την ψυχιατρική όχι επειδή τη χρειάζονται πραγματικά, αλλά επειδή φοβούνται την εσωτερική δουλειά της ψυχοθεραπείας ή επειδή έχουν μάθει να βλέπουν τον ψυχικό πόνο ως πρόβλημα που πρέπει γρήγορα να εξαφανιστεί. 

Κάτι που συχνά παραβλέπεται, αν κάποιος λάβει μόνο φαρμακευτική αγωγή χωρίς παράλληλη ψυχοθεραπεία, τα συμπτώματα συνήθως επιστρέφουν όταν διακοπεί το φάρμακο.

Η αγωγή μπορεί να σταθεροποιήσει, να μειώσει την ένταση και να προσφέρει ανάσα  αλλά δεν αλλάζει τα μοτίβα, δεν επεξεργάζεται τα τραύματα, δεν μεταμορφώνει τη σχέση μας με τον εαυτό μας. Είναι σαν να σβήνουμε έναν συναγερμό χωρίς να ελέγχουμε τί τον ενεργοποίησε. Για αυτό και η ψυχοθεραπεία αποτελεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να γίνει πραγματικά αποτελεσματική, όχι απλώς για να ηρεμήσει κάτι, αλλά για να καταλάβουμε τί ζητάει.

Ο άνθρωπος χρειάζεται και τους δύο δρόμους, όχι αντιπαραθετικά, αλλά συμπληρωματικά. Το ζητούμενο είναι να γνωρίζουμε τι χρειαζόμαστε και πότε. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η ψυχοθεραπεία αρκεί από μόνη της και άλλες όπου η ιατρική παρέμβαση είναι αναγκαία και υπάρχουν πολλές συνθήκες όπου ο συνδυασμός των δύο είναι ο ασφαλέστερος και αποτελεσματικότερος δρόμος.

Ο ψυχικός πόνος δεν είναι δυσλειτουργία είναι μήνυμα που μερικές φορές χρειάζεται βοήθεια για να ηρεμήσει, άλλες χρειάζεται χώρο για να ακουστεί. Το σημαντικό είναι να μη διστάζουμε να ζητήσουμε βοήθεια, και να τη ζητάμε από το μέρος που πραγματικά ανταποκρίνεται στις ανάγκες μας.

Αϊβαλιώτης Γιάννης

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας 

Συνθετικός Ψυχοθεραπευτής