Με αφορμή τη δήλωση του Μάρτιν Σκορτσέζε “δεν είναι ο κινηματογράφος όπου ανθρώπινα όντα προσπαθούν να προσφέρουν συναισθηματικές και ψυχολογικές εμπειρίες σε άλλα ανθρώπινα όντα “ η οποία αφορούσε τη σειρά ταινιών της Marvel, αποφάσισα να γράψω κάποιες σκέψεις μέσα από τη δική μου οπτική πάνω στις ταινίες και τους ήρωες του MCU. Δεν ήμουν και ο μεγαλύτερος οπαδός των ταινιών με υπερήρωες. Οι κλασικές διαφωνίες της γενιάς μου θυμάμαι ότι ήταν ολυμπιακός-παναθηναϊκός, Real-Barcelona, Stallone-Schwarzenegger, Goody's- McDonald's(για όσους δεν είχαν δοκιμάσει τα Wendy’s), DC εναντίον Marvel. Το τελευταίο ζευγάρι με άφηνε αδιάφορο. Η πρώτη ταινία με υπερήρωα που είδα ήταν ο Batman με τον καταπληκτικό Τζακ Νίκολσον στο ρόλο του Τζόκερ. Πέρασαν αρκετά χρόνια για να μπω στη διαδικασία να δω μια ταινία όπου ο πρωταγωνιστής θα είχε κάποια υπερφυσική δύναμη. Προτιμούσα ταινίες κυρίως ευρωπαϊκού κινηματογράφου οι δημιουργοί των οποίων έδιναν περισσότερη έμφαση στο σενάριο παρά στα εφέ και τις εκρήξεις. Ταινίες με εσωτερικές συγκρούσεις και διλήμματα. Έβλεπα ταινίες κοινωνικού περιεχομένου με στόχο να προβληματιστώ, να ταυτιστώ με τον πρωταγωνιστή που αντιμετωπίζει μια δύσκολη κατάσταση. Δύο χρόνια πριν με ένα κεφάλι γεμάτο φασαρία, αποφάσισα ένα βράδυ να βάλω ταινία για να χαλαρώσω. Επέλεξα λοιπόν το πρώτο Avengers (2012). Στην αρχή ήμουν αρκετά μπερδεμένος. Δεν καταλάβαινα αρκετά πράγματα από όσα έβλεπα. Έτσι αποφάσισα να αφεθώ στη ροή της ταινίας και στο τέλος να κάνω έναν απολογισμό. Εξελισσόταν με γρήγορους ρυθμούς. Ασταμάτητη δράση, έξυπνες και χιουμοριστικές ατάκες. Κάθε φορά που ο κακός Λόκι πίεζε την κατάσταση, κάποιος από τους ήρωες αναλάμβανε την ευθύνη να θυσιαστεί. Από τα τρία κυρίαρχα μοτίβα ανθρώπινης συμπεριφοράς, θύμα-κατήγορος-σωτήρας, αν δεν ανήκεις στην κατηγορία του σωτήρα δεν γίνεται να είσαι ήρωας. Τα συναισθήματα που ξεχώρισαν κατά τη διάρκεια της ταινίας ήταν η αγωνία και ενθουσιασμός μου. Στο τέλος της ταινίας επικράτησε ο ενθουσιασμός. Έκανα μία λίστα με τις ταινίες που χρειαζόταν να δω ώστε να γνωρίσω καλύτερα τους ήρωες, περιμένοντας το Avengers endgame το οποίο θα απολάμβανα στον κινηματογράφο. Κάθε ταινία της σειράς χωρίς να χρειάζεται να έχει κανείς αναλυτική ματιά στους ρόλους και τα δρώμενα μπορεί να είναι απολαυστική. Ωστόσο ως θεραπευτής δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ σε μερικά από τα σημεία της ταινίας με γνώμονα τον ανθρώπινο ψυχισμό. “Αφυπνιστικό σοκ και αλλαγή” ΝΑΙ ο άνθρωπος αλλάζει. Συχνά ακούμε την ακριβώς αντίθετη φράση “ο άνθρωπος δεν αλλάζει” αλλά συγγνώμη. Ο άνθρωπος μπορεί να αλλάξει. Μπορεί να αλλάξει κάποια στοιχεία της προσωπικότητάς του, μπορεί να αλλάξει κάποιες από τις συμπεριφορές του, μπορεί να αλλάξει κατεύθυνση. Έχει τη δυνατότητα να συνυπάρχει με τις αδυναμίες του, να μαθαίνει και να ξανά μαθαίνει μέσα από αυτές και να τις μετατρέπει σε πλεονεκτήματα. Ο Tony Stark μας συστήνεται ως ένας εργατικός πολυμήχανος νάρκισσος που κατασκευάζει και πουλάει τελευταίας τεχνολογίας όπλα. Παγιδευμένος σε μία σπηλιά (iron man 1) στο Αφγανιστάν ανακαλύπτει ότι τα όπλα του, τα οποία πουλούσε στον Αμερικανικό στρατό, κάποιοι τα πουλάνε και στους εχθρούς τους. Μάλιστα ο ίδιος τραυματίστηκε σχεδόν θανάσιμα από δικό του όπλο. Κομβικό σημείο για τη πορεία της ζωής του Stark ήταν αυτή η εμπειρία καθώς και το γεγονός ότι από ένα μηχανισμό που έφτιαξε ο μηχανικός που είναι μαζί του εγκλωβισμένος στη σπηλιά είναι ακόμα ζωντανός . Ο μηχανικός-σωτήρας του, λίγο πριν πεθάνει του είπε “μη χαραμίζεις τη ζωή σου”. Γυρνώντας στη Νέα Υόρκη ο Tony αποφάσισε να σταματήσει την κατασκευή όπλων και να αφοσιωθεί στην κατασκευή του Iron Man, αλλά και στη λύση του ενεργειακού προβλήματος της ανθρωπότητας. Ο Tony Stark απλά άλλαξε κατεύθυνση. Τα ναρκισσιστικά του στοιχεία, που στην αρχή της ταινίας ίσως να μη μας τον έκαναν και τόσο συμπαθή, είναι αυτά που τελικά τον οδήγησαν στο να αναπτύξει περισσότερο την τεχνολογία όχι για να γίνει πλουσιότερος αλλά για να σώσει την ανθρωπότητα. Παρόμοια πορεία είχε και ο Dr strange. Ένας αλαζόνας χειρουργός, κορυφαίος στον τομέα του που ο παραλίγο θάνατος του σε αυτοκινητιστικό άφησε το σημάδι του στα άκρα του τα οποία δεν μπορούσε ποια να σταθεροποιήσει με αποτέλεσμα να μην μπορεί πια να χειρουργήσει ξανά. Ένα τεράστιο ναρκισσιστικό πλήγμα που έκανε τον κόσμο του να καταρρεύσει. Κι όμως η τραυματική αυτή εμπειρία τον οδήγησε τελικά σε έναν κόσμο πνευματικότητας που δεν είχε καμία σχέση με τον κόσμο των υλικών αγαθών που τόσο είχε επενδύσει μέχρι τότε. Τον Thor τον γνωρίσαμε έτοιμο να αναλάβει το θρόνο του Ασγκαρντ. Ένας φιλοπόλεμος ημίθεος που η επιθετικότητα και η αλαζονεία του, του στέρησαν τη θέση του βασιλιά και τον οδήγησαν στην εξορία. Χωρίς το σφυρί του ήταν ευάλωτος, παρόλα αυτά έδωσε και κέρδισε αρκετές μάχες. Τον είδαμε να ερωτεύεται μία θνητή επιστήμονα κι έτσι να δίνει χώρο στην πιο ευάλωτη πλευρά του εαυτού του. Αφήνεται να παρασυρθεί στην μαγεία μιας σχέσης οικειότητας που αρχίζει να τον αλλάζει. Τον βλέπουμε σταδιακά να ωριμάζει και να αναλαμβάνει τελικά το θρόνο του κόσμου του. “Εσωτερικές συγκρούσεις” “Ποιος είμαι; Τι είμαι;“ αναρωτιέται συχνά ο έφηβος Spider-Man. Ερωτήματα που απασχολούν τους εφήβους που δεν έχουν καν τις ιδιαιτερότητες του Peter Parker. Ο ήρωας “κάνει τραμπάλα” στην παιδική χαρά της ύπαρξης του και ταλαντεύεται ανάμεσα σε έναν υπερήρωα με ενήλικα χαρακτηριστικά και ευθύνες που θέλει να σώσει τον κόσμο και σε έναν έφηβο που θέλει να ερωτευτεί να ζήσει χωρίς πολλές ευθύνες. Δεν ξέρει αν θέλει να είναι ο Πίτερ της γειτονιάς ή ο Spiderman των Avengers. Bruce Βanner. Ο πράος ευφυής βιολόγος που ο θυμός του τον μεταμορφώνει σε έναν άμυαλο οργισμένο γίγαντα. Αυτή η εσωτερική μάχη του Bruce εξελίσσεται σε όλη της διάρκεια της σειράς και περνάει από αρκετά στάδια. Στην αρχή ο Μπρους μισεί και θέλει να εξαφανίσει τον Hulk γιατί αντιλαμβάνεται όλη αυτή τη μεταμόρφωση σαν πρόβλημα. Στη συνέχεια προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τον Hulk όποτε εκείνος πιστεύει ότι χρειάζεται να εμφανιστεί, όχι με μεγάλη επιτυχία καθώς ο Hulk αρκετές φορές αρνείται να εμφανιστεί. Η λύτρωση έρχεται στο Avengers endgame όπου ο Μπρους καταφέρνει να μεταβολίσει- ενσωματώσει τα στοιχεία του Hulk που πιστεύει ο ίδιος ότι χρειάζεται. “Πένθος” Στο Avengers endgame βλέπουμε τους εναπομείναντες εκδικητές να αντιμετωπίζουν την απώλεια ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Ο Captain America σε ρόλο συντονιστή θεραπευτικής ομάδας μοιάζει να έχει αποδεχθεί την ήττα από τον Thanos, να έχει προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και μέσα από την ομαδική θεραπεία να θέλει να δώσει την ευκαιρία και την δύναμη σε άλλους ανθρώπους να κάνουν το ίδιο. Ο Tony Stark παντρεμένος πια με την Pepper συνεχίζει τη ζωή του σε ένα σπίτι στην ύπαιθρο. Μαζί με την Pepper έχουν ένα κοριτσάκι και φαίνεται να έχει αφήσει πίσω του ότι έχει συμβεί και να είναι αφοσιωμένος στην οικογένειά του και μόνο. Ο Thor έχει αποσυρθεί σε ένα χωριό είναι αλκοολικός και παίζει video games στην τηλεόραση. Η εξωτερική του εμφάνιση έχει αλλάξει και τίποτα δε θυμίζει τον ατρόμητο βασιλιά του Asgard. Χωρίς να είναι ξεκάθαρο αν έχει ενοχές ή θυμό για την ήττα αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι δεν αντέχει την καινούργια πραγματικότητα και έχει βρει διέξοδο στο αλκοόλ. Ο Hawk-eye οργισμένος που η οικογένεια του ανήκει στο μισό της ανθρωπότητας που εξαφάνισε ο Thanos κυνηγάει και σκοτώνει εγκληματίες που έζησαν. Κλείνοντας ποιος θα περίμενε ότι τη λύση θα την έδινε ο Ant Man. Ίσως ο λιγότερο δημοφιλής από τους Avengers και όμως ήταν δική του ιδέα να γυρίσουν στο παρελθόν, όπως και το ότι ένωσε αρκετά κομμάτια του παζλ που έλειπαν από τον Tony Stark ώστε να γίνει αυτό το ταξίδι. Άλλος λιγότερο άλλος περισσότερο, όλοι ήταν χρήσιμοι για να έρθει η πολυπόθητη νίκη απέναντι στον Thanos. Ας αφήσουμε για λίγο τις δυνατότητες του καθενός. Βλέπουμε μία ομάδα, μία παρέα με κοινό στόχο. Μία ομάδα που αποτελείται από μοναδικούς ανθρώπους(όχι λόγω των υπερφυσικών τους δυνάμεων, αλλά γιατί κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός), που μέσα από την μεταξύ τους αλληλεπίδραση αλλάζουν. Αλλάζουν προς όφελος τους αλλά και συγχρόνως προς όφελος της ομάδας. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και στην πραγματικότητα; Μία αλλαγή στο μέλος ενός συστήματος, μιας οικογένειας, μιας παρέας, μοιραία φέρνει αλλαγές σε ολόκληρο το σύστημα (ομοιόσταση). Στην αρχή αυτές οι αλλαγές συνήθως προκαλούν αναστάτωση στο σύστημα. Αν το σύστημα μπορέσει να χωρέσει αυτή την αλλαγή, αν η αλλαγή είναι θετική, αλλάζει θετικά το σύστημα με αποτέλεσμα το κάθε μέλος του συστήματος να αλλάζει και να εξελίσσεται. Πιστεύω ότι η εμπορική επιτυχία δεν μπορεί να καθορίζει αν κάτι είναι ποιοτικό, διδακτικό ή όχι. Θεωρώ ότι η Marvel και όσοι συνεργάστηκαν για να παρουσιαστούν οι ταινίες αυτές στον κινηματογράφο κατάφεραν να συνδυάσουν την οικονομική επιτυχία, με κάποιες πραγματικά καταπληκτικές ταινίες, οι οποίες σίγουρα έχουν να προσφέρουν πολλά στους θεατές σε ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο.
Συγγραφή:
Ο Γιάννης Αϊβαλιώτης είναι επαγγελματίας Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Συμβουλευτικής. Έχει ειδικευτεί στις Δεξιότητες Συμβουλευτικής. Έχει ολοκληρώσει εξειδικευμένα προγράμματα στη Συμβουλευτική Εφήβων και στη Συμβουλευτική Γονέων. Εργάζεται θεραπευτικά σε ατομικό ανθρωποκεντρικό πλαίσιο με ενήλικες και εφήβους. Είναι συντονιστής σε ομάδες αυτογνωσίας και ενηλίκων και εμψυχωτής αθλητικών ομάδων.