Τι είναι αυτό που μας φέρνει στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία;
Κάποιες φορές ένα αίτημα καθαρό. Καθαρό υπό την έννοια ότι, έχουμε μια αίσθηση κατεύθυνσης πρός την οποία νιώθουμε ότι θα ήταν σημαντικό να κινηθούμε. Φαίνεται να συμβαίνει κάτι στην εξωτερική ή στην έσω ζωή μας που για να το διαχειριστούμε γνωρίζουμε, την στιγμή που παίρνουμε την απόφαση να κλείσουμε το πρώτο ραντεβού με τον θεραπευτή μας, ότι χρειάζεται να βρούμε το θάρρος να ζητήσουμε βοήθεια ώστε να μπορέσουμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας. Και μπορούμε να το γνωρίζουμε αυτό γιατί για να έχουμε φτάσει ως εδώ, σημαίνει πως οι τρόποι που δοκιμάσαμε μέχρι στιγμής για να είμαστε καλά, μάλλον δεν έχουν φέρει το αποτέλεσμα που θα θέλαμε.
Άλλες φορές πάλι, αυτό που μας στρέφει στην ψυχοθεραπεία δεν έχει ξεκάθαρη μορφή. Υπάρχει ίσως μια αίσθηση εσωτερικής αναταραχής, μια εσωτερική σύγχυση και ενδεχομένως σε αυτό το σημείο δεν μπορούμε να καταλάβουμε ποια είναι η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε.
“Μη γνωρίζοντας”
Όπως και να έχει, με ξεκάθαρες ή μη συνθήκες, στην πραγματικότητα ξεκινάμε από μια θέση “μη γνωρίζοντας” καθώς ακόμη κι αν στο νου μας έχουμε συγκεκριμένες σκέψεις, υπάρχουν πράγματα για τον εαυτό μας τα οποία φαίνεται πως ακόμα δεν κατανοούμε. Ανάμεσα σε αυτά, ακόμα και τον ίδιο τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Όταν δεν καταλαβαίνουμε κάτι, σημαίνει πως δεν το γνωρίζουμε αρκετά και αν κάτι δεν το γνωρίζουμε δεν μπορούμε και να το προσεγγίσουμε με τον κατάλληλο τρόπο.
Η θέση της άγνοιας, του αγνώστου αποτελεί για τον άνθρωπο πηγή αγωνίας και φόβου. Συμβαίνει συχνά λοιπόν, να δημιουργείται η ανάγκη μέσα μας να ξεφύγουμε από την εσωτερική μας πραγματικότητα που την δεδομένη στιγμή μας τρομάζει και ίσως να μην μπορούμε να αντέξουμε ή να μην έχουμε τον τρόπο να διαχειριστούμε.
Το χάος μέσα μας ζητάει ένα ασφαλές μέρος να κρυφτεί και έτσι μας σπρώχνει στην αναζήτηση "καταφυγίων". Κι εμείς, όντας μη συνειδητοί, είναι πολύ εύκολο να υποκύψουμε. Έτσι, μπορεί για παράδειγμα να ξεκινήσουμε από μια βαθιά βουτιά στο σύμπαν της πληροφορίας, κολυμπώντας μέχρι να μαζέψουμε τα στοιχεία που τελικά θα συνθέσουν την αυτο-διάγνωση μας. Όπως είναι φυσικό, μας ησυχάζουν για λίγο αυτές οι πρακτικές καθώς μας δίνουν την αίσθηση “ξέρω τι έχω”.
Είναι και φορές που οι πληροφορίες δεν είναι αρκετές για να δώσουν ασφαλές καταφύγιο στο χάος και έτσι μας ξανασπρώχνει πιο δυνατά. Νιώθουμε ότι χρειαζόμαστε κάποιον να μας λύσει το πρόβλημα, να μας βγάλει έξω από την σύγχυση ή να βγάλει τη σύγχυση έξω από εμάς.
Αυτός που “θα με κάνει καλά”, θα πρέπει να είναι κάποιος που θεωρώ ότι έχει λύσεις και συνήθως θα τον αναζητήσω στο πρόσωπο ενός γιατρού, ενός διάσημου μέντορα, ενός ειδικού ψυχικής υγείας, ενός δασκάλου. Επιστρέφουμε στη στεριά αναζητώντας το πρόσωπο που συγκεντρώνει την γνώση μέσα του. Προς αναζήτηση "αυθεντίας" λοιπόν.
"Τι με συμβουλεύετε να κάνω;"
Το χάος διψάει για συμβουλές, για γρήγορες απαντήσεις. Όσο πιο νωρίς βγούμε από την δύσκολη θέση της άγνοιας, τόσο πιο γρήγορα θα έρθει η ανακούφιση και η ικανοποίηση στον ανήσυχο κόσμο μέσα μας. Εν τω μεταξύ, η όλη διαδικασία της αναζήτησης κάποιας μορφής αυθεντίας, κρατάει τον νου μας καλά απασχολημένο. Ψάχνοντας αυτόν που θα μας λύσει το πρόβλημα, παίρνουμε τα μάτια μας από το πρόβλημα το ίδιο.
Όταν κανείς ψάχνει για ανθρώπους που υπόσχονται λύσεις δεν είναι δύσκολο να τους βρει βέβαια. Η αγορά πουλάει τα πάντα. Για λίγο ακόμα λοιπόν μπορούμε να αγοράσουμε ένα κάλυμμα για να σκεπάζουμε την πραγματικότητα της ύπαρξής μας. Αν τύχει ωστόσο να μας αρνηθεί κανείς να πάρει την ευθύνη να λύσει τα προβλήματα μας θυμώνουμε, απελπιζόμαστε σχεδόν. Θεωρούμε παράλογη την στάση του.
Πως να μη θυμώσεις με κάποιον που αισθάνεσαι ότι σου κλείνει τον δρόμο προς την ανακούφιση;
Και το χάος συνεχίζει να σπρώχνει προς διάφορες κατευθύνσεις. Ποτό, φαγητό, καταναγκαστικές συμπεριφορές, σχέσεις και ιδεολογίες από τις οποίες κρατιόμαστε σφιχτά ακουμπώντας πάνω τους τον εαυτό μας για να ησυχάζει. Να αποκτά μια αίσθηση συνοχής και ταυτότητας.
Κι όσο αφηνόμαστε στο σπρώξιμο, δημιουργούμε άθελά μας μια τεράστια απόσταση από την εσωτερική αλήθεια του εαυτού μας. Η αυθεντική έκφραση της ύπαρξης μας έχει θαυτεί κάτω από έναν σωρό από αυθεντίες κάθε είδους. Κάτω από πληροφορίες, ιδεολογίες, πεποιθήσεις, συμπεριφορές και λόγια στα οποία έχουμε προσδώσει την ιδιότητα του αδιαμφισβήτητου.
"Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας"
Ξέρετε, είναι εξαιρετικά δύσκολο να βοηθήσουμε τον εαυτό μας όταν δεν έχουμε εικόνα του. Όταν δεν έχουμε επίγνωση του τρόπου και της διαδικασίας της σκέψης μας, όταν δεν αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα μας και το πως καταλήγουμε να τα διαχειριζόμαστε. Δεν έχουμε την ικανότητα να βλέπουμε στο σκοτάδι.
Όταν δυσκολεύομαι να καταλάβω το περιεχόμενό μου, όταν σε κάποιες περιπτώσεις δεν μπορώ καν να το δω, είναι εξίσου δύσκολο να βρω και τον τρόπο να παρέμβω σε αυτό χωρίς τη βοήθεια ενός ανθρώπου που εκπαιδεύτηκε στο πως με βοηθήσει να μάθω να φωτίζω τις σκοτεινές περιοχές και τα σημεία που δεν βλέπω στον εαυτο μου.
Ο σκοπός της ψυχοθεραπείας και του θεραπευτή που πραγματώνει την διαδικασία της, δεν είναι να συμμετάσχει στην αναζήτηση καταφυγίων μαζί μας. Ούτε να είναι στη ζωή μας μια μορφή αυθεντίας που θα την λατρεύουμε επειδή θα μας υπαγορεύει το ποιοί είμαστε, το τι θα κάνουμε και πως.
Κι αυτό γιατί γνωρίζει - ή οφείλει να γνωρίζει- από την δική του προσωπική βιωματική εμπειρία θεραπείας, πως αυτό που χρειάζεται πριν από όλα να συμβεί είναι να καταλάβουμε την σύγχυση και όχι να την καλύψουμε χρησιμοποιώντας επιστημονικές γνώσεις, διαγνώσεις και ξενόφερτες προς τον κόσμο μας λύσεις.
Η θεραπευτική διαδικασία οφείλει να είναι ένα ασφαλές και φροντιστικό πεδίο μέσα στο οποίο, η σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε θεραπευτή και θεραπευόμενο γίνεται το όχημα για να ταξιδέψει ο δεύτερος με ασφάλεια στις διάφορες περιοχές της ύπαρξης του, να μάθει μέσα από την ίδια του την ουσία, να ξαναμάθει πως να μαθαίνει, να δοκιμάζει και να διορθώνει ό,τι δεν τον κάνει να αισθάνεται καλά, να αλλάζει ό, τι δεν του κάνει πια.
Χρειάζεται να μάθουμε πως να εξετάζουμε τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε με τις διάφορες σκέψεις μας. Τις ταμπέλες που χρησιμοποιούμε για τον εαυτό μας, τις ιδέες μας για τον κόσμο, τις λέξεις που επιλέγουμε να χρησιμοποιούμε και να επαναλαμβάνουμε.
Λέω σχετιζόμαστε γιατί τα γλωσσικά σύμβολα είναι επενδυμένα με υλικό από την βιωματική μας εμπειρία μέσα στα χρόνια. Είναι ντυμένα με συγκεκριμένες εικόνες - νοερές απεικονίσεις. Οι λέξεις μας είναι φορτισμένες με συναίσθημα και γεμάτες από προσωπικό νόημα. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε πρώτα τι λένε τα δικά μας λόγια, πριν βιαστούμε να καταπιούμε τα λόγια των άλλων.
Χρειάζεται να κάνουμε το άγνωστο γνωστό για να πάψει να μας τρομάζει. Στο κόσμο που υπάρχουμε, μπορούμε να κάνουμε πολλά και να βρεθούμε οπουδήποτε. Όπου κι αν πάμε όμως, ότι κι αν κάνουμε πάντα θα επιστρέφουμε στον κόσμο του είναι μας.
Ένας κόσμος που βιώνεται ως επικίνδυνος λόγω της άγνοιας μας, σίγουρα δεν μπορεί να κάνει την ζωή μας όμορφη όσο κι αν την στολίσουμε με όμορφα εξωτερικά στοιχεία.
Προσωπικά εκτιμώ πως χρειάζεται να σκεφτούμε πολύ σοβαρά την επιλογή να ακολουθήσουμε τον εαυτό μας - όπου χρειάζεται - με σκοπό να τον γνωρίσουμε και να μάθουμε από πράγματα που ίσως πάντα ήταν εκεί μέσα, όμως ποτέ δεν ξέραμε από ποια οπτική και με ποιον τρόπο να τα κοιτάξουμε.
Χρειάζεται να σκεφτούμε την επιλογή να μετακινηθούμε και από θεατές στα παιχνίδια που παίζει ο ψυχισμός μας, να γίνουμε παίκτες και να μάθουμε πως παίζεται το παιχνίδι. Να αναζητήσουμε την χαμένη μας δημιουργική ικανότητα, την περιέργεια, την φυσική απορία με την οποία προσεγγίζαμε τον άγνωστο τότε κόσμο στα πρώτα βήματα της ζωής μας.
Χρειάζεται να σκεφτούμε πολύ σοβαρά το δεδομένο ότι δεν υπάρχουν λύσεις γρήγορες, έτοιμες. Δεν υπάρχουν συμβουλές κατάλληλες για τον εαυτό μας γιατί τίποτα που δεν είναι δικό μας δεν είναι κατάλληλο για κάτι τόσο μοναδικά φτιαγμένο όσο εμείς, για τις εξατομικευμένες ανάγκες και τους ηθικούς μας κώδικες.
Κι όταν στον δρόμο μας συναντάμε ανθρώπους που ευχαρίστως θα μας πουλούσαν αυθεντία χωρίς τον παραμικρό δισταγμό ή άθελα τους λόγω της άγνοιας που λέγαμε παραπάνω, είναι σημαντικό να σκεφτούμε μια, δυο, τρείς και όσες φορές χρειάζεται τι είναι αυτο που μας κάνει να θέλουμε να την αγοράσουμε. Τι είναι αυτό που μας κάνει να επιλέγουμε να παραχωρούμε τον έλεγχο της ζωής μας στα χέρια των άλλων.
Κανείς δεν ζει ούτε θα ζήσει ποτέ την ζωή μας εκτός από εμάς και κανείς δεν μπορεί να αναλάβει την ευθύνη για το κάθε μας βήμα. Είναι μάταιο να περιμένουμε να ξεδιψάσουμε όταν δίνουμε το ποτήρι μας σε κάποιον για να πιεί νερό αντί για εμάς...
Σχετικά με τον Συντάκτη
Η Άννα Λιάσκα είναι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, με εξειδίκευση στη Βιοθυμική Ψυχοθεραπεία. Είναι κάτοχος διπλώματος Ανώτερης Πρακτικής στην Κλινική Υπνωση - Βιοθυμική Ψυχοθεραπεία, του βρετανικού διπλώματος Advanced Qualification in Hypnotherapy Practice του GHSC καθώς και διπλώματος Hypnotherapy Practitioner Diploma του Academy of Modern Applied Psychology. Είναι ειδικευόμενη στην Υπαρξιακή Συμβουλευτική. Πιστοποιημένη από το Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής και μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Συμβουλευτικής. Εργάζεται θεραπευτικά με ενήλικες ως διαπροσωπικά κατευθυνόμενη σύμβουλος και θεραπεύτρια, με ιδιαίτερη εμπειρία και εκπαίδευση στον τομέα της ανάπτυξης διαπροσωπικών-επικοινωνιακών δεξιοτήτων και της διεκδικητικότητας.